Açılış Konuşması

• Mithat Kaya (Bogazici University (TR))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu

Prof. Dr. Umut Gürsoy Anısına

• Kayhan Ulker

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu

Türk Hızlandırıcı ve Işınım Laboratuvarı (TARLA) çalışmaları (Deneysel Çalışmalar)

• Özlem Karslı (TARLA)

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Türk Hızlandırıcı ve Işınım Laboratuvarı (TARLA), Türkiye’de kurulmakta olan Ar-Ge amaçlı kullanıcı laboratuvarıdır. Tesiste 40 MeV enerjili süperiletken elektron hızlandırıcısı ile Serbest Elektron Lazer (SEL) ve Bremsstrahlung (gama radyasyonu) üretimi yapılması ve kullanıcıya açılması planlanmaktadır. 2023 yılı sonuna kadar su soğutma sistemi, kişisel güvenlik sistemi, helyum soğutma sistemi, kesintisiz güç kaynağı sistemi, radyofrekans güç yükselteçleri, vb. destekleyici sistemler kulrularak devreye alınmıştır. 2023 yılı sonu ve 2024 yılı başında enjektör hattı demet testleri yapılarak, Nisan 2024’te hızlandırıcının ilk kriyomodülündeki süperiletken kovuklardan ilk defa elektronlar hızlandırılmış ve hızlandırıcı optimizasyonu sonucunda tasarım enerjisi olan 18,3 MeV’e çıkılmıştır. Bu sunumda TARLA elektron hızlandırıcısı tanıtılarak, 40 MeV elektron enerjisine ulaşmak için yapılmakta olan çalışmalar, hızlandırıcının devreye alınması konusundaki gelişmeler ile tesisin tamamlanması için yapılan planlamalar hakkında bilgi verilmesi hedeflenmiştir.

Egzotik Hadronlar: Dünü ve Bugünü (Fenomenolojik Çalışmalar)

• Altug Ozpineci (Middle East Technical University (TR))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Egzotik hadronlar keşfedildiğinden beri, hem deneysel, hem teorik incelemelerin odağı olmuştur. Bu konuşmada egzotik hadronların mevcut deneysel durumu, Ve bu hadronları anlamak için kullanılan kuramsal yöntemler özetlenecektir. *Bu çalışma 122F118 numaralı Tübitak 1001 projesi tarafından desteklenmiştir.*

THDM-LS Çerçevesinde FCC-ee'de Yüklü Higgs Araştırmaları (Fenomenolojik Çalışmalar)

• Ali Cici (Middle East Technical University (TR))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Bu çalışmada, Lepton-Spesifik İki Higgs Dubletli Model (THDM-LS) çerçevesinde, yüksek $\tan\beta$ bölgesinde, kuarklarla zayıf, leptonlarla güçlü etkileşen yüklü Higgs bozonun $H^\pm$ Future Circular Collider - ee (FCC-ee) koşullarında gözlemlenebilirliği incelenmiştir. LHC verileri ve nadir B-mezon bozunumları ile uyumlu, Standart Model Higgs’i içeren en uygun çözümde yüklü Higgs kütlesi yaklaşık olarak 132.12 GeV olarak belirlenmiş olup yüklü Higgs'in tau ve tau nötrinosu kanalına dallanma oranı yaklaşık 1 olarak elde edildi. LEP’in erişemediği ve LHC’de yüksek arka plan nedeniyle tespit edilemeyen bu hafif yüklü skaler parçacığı incelemek için FCC-ee, 350 GeV kütle merkezi enerjisi ve 1.5 ab$^{-1}$ ışınımlılığıyla gerekli imkânı sunmaktadır. Kesim tabanlı analiz, iki tau lepton arasındaki açısal ilişkiyi inceleyerek sinyalin arka plandan belirgin biçimde ayrılabildiğini ortaya koymuştur. Ardından Boosted Decision Tree (BDT) yöntemiyle yapılan çok değişkenli analizde, sinyal için 0.75 ve arka plan için 0.82 F1 skoru elde edilmiştir. Bu bulgular, FCC-ee’nin hafif yüklü Higgs araştırmalarında önemli bir rol oynayabileceğini göstermektedir.

Çekirdek ve Parçacık Fiziğinin Robotik ile Ortaklığı (Deneysel Çalışmalar)

• Nizamettin Erduran (Istanbul Sabahattin Zaim University)
• Oktay Doğangün (İstanbul Zaim Üniversitesi, İZÜNAR)

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Nükleer Algılayıcılar ve Robotik Uygulama ve Araştırma Merkezi (İZÜNAR) bünyesinde hem çekirdek ve parçacık fiziği hem de robotik alanında yapılmış çalışmalar özetlenecektir. Önce İZÜNAR laboratuvarı, altyapısı ve olanakları tanıtıldıktan sonra bu altyapı ve olanaklar çerçevesinde yapılmış olan üniversite sanayi işbirlikleri, TÜBİTAK ve BAP projeleri bildirilecektir. Ayrıca ne tür herdefler belirlendiği ve kısa ve orta vadede neler planlandığı ortaya konulacaktır.

KRD Toplam Kurallarının Ters Problem Yaklaşımı (Teorik Çalışmalar)

• Halil Mutuk (Ondokuz Mayıs Üniversitesi)

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Kuantum Renk Dinamiği (KRD-QCD), güçlü etkileşmeleri tanımlayan temel kuramdır. Ancak KRD'nin düşük enerjili rejimlerinde, yani hadron fiziğinde, doğrudan çözüm üretmek zordur. İşte bu noktada KRD toplam kuralları, kuram ile deney arasında köprü kuran güçlü bir araç olarak karşımıza çıkar. KRD toplam kuralları, bir hadronun özelliklerini (kütlesi, bozunum sabiti vb.) tahmin etmek için iki yönlü bir yaklaşım izler: 1. Kuramsal taraf: Kuark ve gluon seviyesindeki OPE (İşlemci Çarpım Açılımı). 2. Fenomenolojik taraf: Hadron düzeyi (rezonans + sürekli spektrum). Klasik yöntemde, bu iki taraf karşılaştırılarak hadron parametreleri tahmin edilir. Ancak bu doğrudan yöntem her zaman güvenilir sonuçlar vermeyebilir ve hata payı %20 mertebesindedir. Ayrıca yöntemdeki bazı varsayımlar (yöntemde ortaya çıkan fiziksel olmayan parametrelerin kullanımı ve kuark-hadron düalitesi gibi) yönteme getirilen eleştirilerin başında yer almaktadır. Ters matris KRD toplam kuralları, bu probleme alternatif bir yaklaşım sunar. Bu yöntemde, OPE ve fenomenolojik taraflar arasında bir matris yapısı kurularak sistematik bir ters çözüm gerçekleştirilir. Bununla birlikte kuark-hadron düalitesi kullanılmadan kütle ve bozunma sabiti gibi nicelikler hesaplanabilmektedir. Bu çalışmada pertürbatif olmayan yöntemlerden biri olan KRD toplam kurallarının farklı bir formülasyonu ele alınarak bazı parçacıklar hakkındaki sonuçlar sergilenecektir.

Standard Model Ötesi Fenomenolojik Çalışmalar ve Deneysel Çıkarımlar (Fenomenolojik Çalışmalar)

• Cem Salih Un (Bursa Uludag University)

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Bu konuşmada, Standard Model Ötesi fenomenolojik çalışmalar ve deneysel öngörüleri tartışılacaktır. Özellikle Higgs bozonu, müon g-2, karanlık madde, lepton çeşnileri vb. için yapılan deneysel analizler ışığında, teorik ve deneysel motivasyonlar ele alınacaktır. İkinci bölümde, süpersimetrinin de dahil olduğu iki Higgs dubletli modeller gibi bazı BSM modeller yine teorik ve deneysel açıdan tartışılacaktır. Bu bölüm aynı zamanda mevcut deneysel sonuçların modeller üzerindeki etkisini ve test edilebilir çıkarımlarını da içerecektir. Son kısımda, BSM çalışmalar için güncel yönelimler ve potansiyel olarak önemli olabilecek bazı beklentiler/önerilerden bahsedilecektir.

Deneysel Yüksek Enerji Parçacık Fiziğinde Yapay Zeka (Deneysel Çalışmalar)

• Bora Isildak (Yildiz Technical University (TR))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Yüksek enerji parçacık fiziği deneyleri, son derece karmaşık olayların çok büyük veri hacimleriyle izlendiği sistemlerdir. Bu veri yoğunluğunu anlamlı fiziksel çıktılara dönüştürmek, klasik analiz yöntemlerinin ötesine geçen yaklaşımları zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda yapay zeka (YZ), son yıllarda deneysel yüksek enerji fiziğinde güçlü bir araç olarak öne çıkmıştır. Bu sunumda, öncelikle parçacık fiziğinde YZ’nin kullanım alanları sistematik biçimde ele alınacaktır: olay sınıflandırma, jet tanıma, parçacık izleme, veri sıkıştırma, anomalili olayların tespiti ve hızlı simülasyonlar. CMS ve ATLAS gibi büyük deneylerde uygulanan derin öğrenme tabanlı çözümlerden örnekler verilecek; özellikle üretken modeller, Graph Neural Networks ve Physics-Informed AI yaklaşımları üzerinde durulacaktır. Ayrıca, YZ uygulamalarının getirdiği avantajların (hassasiyet artışı, işlem süresi tasarrufu, düşük bellek gereksinimi) yanı sıra, karşılaşılan zorluklar (yorumlanabilirlik, sistematik belirsizlik kontrolü, domain adaptasyonu) tartışılacaktır.

Dedektör Teknolojilerinde Yeni Trendler (Deneysel Çalışmalar)

• Burak Bilki (Beykent University (TR), The University of Iowa (US))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Parçacık fiziği deneylerinde ve deney dışı uygulamalarda kullanılan dedektör teknolojileri, artan gereksinimlere bağlı olarak sürekli evrim geçirmektedir. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) ve gelecek nesil çarpıştırıcılar (FCC, CEPC gibi) için geliştirilen dedektör sistemlerinde; zaman çözünürlüğü yüksek piksel detektörleri, ultra-segmentli kalorimetreler, radyasyon dayanımlı malzemeler ve çoklu okuma (multiple readout) konseptleri öne çıkmaktadır. Yapay zekâ destekli veri toplama ve analiz sistemleri, gerçek zamanlı olay seçimi ve akıllı tetikleme mimarileriyle birleştirilerek dedektör performansının artırılması mümkün olmaktadır. Ayrıca optik okuma sistemleri, yeni nesil silikon ve gaz dedektörleri ile entegre edilmekte, uçuş süresi (ToF) ve konum hassasiyeti bir arada sağlanmaktadır. Bu konuşmada, modern parçacık ve çarpıştırıcı dedektörlerinde öne çıkan teknolojik gelişmeler ve uygulama örnekleri özetlenmektedir.

Hızlandırıcı Kaynaklı Nötrino Salınım Deneyleri (Deneysel Çalışmalar)

• Nilay Bostan (TENMAK (TR) & University of Iowa (US))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Hızlandırıcı kaynaklı nötrino salınım deneyleri, nötrinoların kütleleri, karışım açıları ve yük-parite (CP) ihlali gibi temel özelliklerini araştırmak için en güçlü araçlardan biridir. Bu deneyler, yüksek enerjili nötrino demetlerinin yüzlerce kilometrelik mesafelerde izlenmesi yoluyla, nötrino salınım fenomenini hassas bir şekilde test etme imkânı sunar. Bu konuşmada, nötrino salınımının teorik temeli, çeşni dönüşümleri ve salınım parametreleri ele alınacak; mevcut deneylerin bulguları tartışılacaktır. Ayrıca, Fermilab Derin Yeraltı Nötrino Deneyi (DUNE) gibi yeni nesil deneylerin nötrino kütle hiyerarşisi, CP ihlali ve evrendeki madde-antimadde asimetrisinin kökeni gibi henüz yanıtlanmamış sorulara nasıl ışık tutabileceği değerlendirilecektir. Bu kapsamda, Fermilab DUNE deneyinin büyük ölçekli sıvı argon dedektör teknolojisinin test edildiği ProtoDUNE dedektörü ve bu dedektörün kurulu olduğu CERN Nötrino Platformu hakkında da bilgi verilecektir. CERN’de geliştirilen bu platform, uzun taban hatlı nötrino deneyleri için donanım testlerinin ve Ar-Ge çalışmalarının yürütüldüğü kritik bir altyapıdır. ProtoDUNE, DUNE’un nihai dedektör sisteminin performansını değerlendirmek, parçacık etkileşimlerini detaylıca incelemek ve analiz tekniklerini geliştirmek için önemli bir test ortamı sağlamaktadır. Özetle, bu konuşmada nötrinoların doğasına kısa bir bakış sunulacak; evrenin temel yapısını anlamada uzun taban hatlı nötrino salınım deneylerinin oynadığı rol, ProtoDUNE ve CERN Nötrino Platformu gibi mevcut altyapıların bu çabalardaki önemi ve Standart Model ötesi yeni fiziğe dair potansiyel katkıları ele alınacaktır.

ALICE Deneyi Güncel Kuarkonyum Sonuçları (Deneysel Çalışmalar)

• Serpil Yalcin Kuzu (Firat University (TR))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Kuarkonyum, ağır bir kuark ile karşılık gelen antikuarkın bağlanmış hali olup, yüksek enerjili parçacık çarpışmaları sonucunda oluşan Kuark Gluon Plazma (QGP) ortamının özelliklerini incelemek için kullanılan önemli bir gözlem aracıdır. Bu sunumda, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda (Large Hadron Collider – LHC) yer alan Büyük İyon Çarpıştırıcısı Deneyi (A Large Ion Collider Experiment – ALICE) ile elde edilen J/ψ ve farklı ϒ durumlarına ilişkin ölçümlere dayanarak kuarkonyum üretimine dair güncel sonuçlar sunulacaktır. Bu sonuçlar, farklı çarpışma sistemlerinden elde edilmiş olup renk perdesi (color screening) gibi çarpışma sonrası oluşan ortam etkilerine dair önemli bilgiler sağlamaktadır. Elde edilen bulgular, bağlanmamış ortamdaki kuarkonyum dinamiklerinin daha kapsamlı bir şekilde anlaşılmasına katkı sunmakta ve gelecekte gerçekleştirilecek yüksek hassasiyetli çalışmalar için bir temel oluşturmaktadır.

CMS Yüksek Granülerlikli Kalorimetresine (HGCAL) Genel Bakış (Deneysel Çalışmalar)

• Bora Akgun (Bogazici University (TR))

Room: Fen Fakültesi Konferans Salonu Yüksek Işınımlı BHÇ'deki (HL-LHC) kalorimetri, özellikle ileri yönde iki büyük zorlukla karşı karşıyadır: radyasyon toleransı ve benzeri görülmemiş zaman içi olay yığını (pile-up). Bu zorlukların üstesinden gelmek için CMS Deneyi, HL-LHC dönemi için mevcut uç kapak kalorimetrelerini hem elektromanyetik hem de hadronik bölmeler için daha önce gerçekleştirilmemiş enine ve uzunlamasına segmentasyona sahip, 5B bilgi (uzay-zaman-enerji) okunan yüksek granülerlikli bir kalorimetre (HGCAL) ile değiştirmeye hazırlanıyor. Önerilen tasarımda, hadronik bölümün elektromanyetik bölgesinde ve yüksek ışınım bölgeleri (10¹⁴ neq/cm²'nin üzerinde akı) için silikon sensörler kullanırken, hadronik bölümün düşük ışınım bölgelerinde, silikon fotoçoğaltıcılarla (SiPM'ler) donatılmış plastik sintilatörler kullanılmaktadır. HGCAL yaklaşık 6 milyon silikon sensör kanalına ve yaklaşık 240 bin sintilatör kanalına sahip olacaktır. Bu, parçacık duşlarının ince yapısının ölçülebileceği ve parçacık tanımlamasını, enerji çözünürlüğünü ve yığılma (pile-up) reddini geliştirmek için kullanılabileceği parçacık akış (particle flow) tipi kalorimetriyi sağlayacaktır. Bu konuşmada HGCAL'nin arkasındaki fikirleri, projenin mevcut durumunu, özellikle ışın testlerinden öğrenilen dersleri ve dikey test sistemlerinin tasarımı ve işletimini ve önümüzdeki zorlukları sunuyoruz.